Verifiability and Neutral point of view (Transcript, vi)

Có thể bạn đã biết Wikipedia. Nó là một bách khoa toàn thư miễn phí trên mạng, được xây dựng bởi những người như bạn và tôi trên khắp thế giới. Có thể bạn đang tự hỏi làm thế nào mà hàng ngàn người xây dựng nên một bách khoa toàn thư cùng với nhau…

Vâng, trước hết, Wikipedia là một trang web wiki, một trang web mà bất cứ ai cũng có thể sửa đổi. Vì thế, việc chỉnh sửa hay tạo ra một trang viết mới trên Wikipedia chỉ đơn giản thông qua một cái nhấp chuột. Nhưng đối với những người đóng góp cho Wikipedia, họ phải tuân theo hai nguyên tắc cơ bản.

Đầu tiên là thông tin phải kiểm chứng được. Với rất nhiều người đóng góp, các bài viết của Wikipedia phải dựa trên thông tin từ những nguồn đã xuất bản như sách vở hay báo chí – những nguồn mà có thể kiểm tra được trên thực tế.

Yêu cầu người đóng góp trích dẫn từ các nguồn này trong bài viết để đảm bảo rằng các bài viết trong Wikipedia là có thật và có chất lượng cao. Nếu thông tin không thể kiểm chứng được, nó không thể tồn tại trong Wikipedia. Ví dụ: bạn có thể viết "tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ năm 1935 là 20,1%", nhưng bạn cũng phải dẫn ra nguồn của nó để nó có thể tồn tại trong Wikipedia. Trong trường hợp này, nhiều cuốn sách lịch sử sẽ là nguồn kiểm chứng được.

Nguyên tắc thứ hai đòi hỏi người đóng góp phải thể hiện một thái độ trung lập. Tất cả tài nguyên trong Wikipedia phải được trình bày một cách công bằng và không thiên vị, giống như mọi bách khoa toàn thư khác. Có nghĩa là Wikipedia không phải là nơi để những người đóng góp chia sẻ quan điểm cá nhân của mình.

Giả sử bạn là một người ủng hộ việc tiêm chủng và bạn viết “mỗi phụ huynh nên đưa con cái của họ đi tiêm ngừa bệnh.” Thật không may, đây là một quan điểm cá nhân và chắc chắn sẽ sinh ra bất đồng. Nó không thể xuất hiện trong Wikipedia. Tuy nhiên, ý kiến đã được công bố của các chuyên gia có thể được viết vào. Và nếu có nhiều ý kiến khác nhau, bài viết nên trình bày tất cả những ý kiến quan trọng và không nên ủng hộ bất kì ý kiến nào.

Ví dụ: bạn viết “Việc tiêm ngừa đã cứu sống sinh mạng 33.000 trẻ em Mỹ.” và dẫn ra một nguồn có uy tín là một tuyên bố có thực và có thể xác minh.

Và nếu có một quan điểm đối lập, bạn cũng nên viết nó vào luôn. Ví dụ: trích dẫn từ một nguồn có uy tín như: “các nhà phê bình cho rằng tiêm ngừa chưa bao giờ có lợi cho sức khỏe cộng đồng”, câu này sẽ giúp cân bằng bài viết và giữ cho nó một cái nhìn trung lập.

Bằng cách làm theo hai nguyên tắc trên, những người đóng góp có thể tôn trọng nhau và cùng chung sức tạo ra một bách khoa toàn thư miễn phí, bách khoa toàn thư lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Tìm hiểu thêm tại wikipedia.org.